ارزیابی شاخص بارش- تبخیر و تعرّق استاندارد شده (spei) جهت شناسایی خشکسالی در اقلیم های مختلف ایران

پایش و تحلیل شرایط خشکسالی یکی از نیازهای اصلی مدیریت منابع آب است. با توجه به مشکلات کمّی نمودن ویژگی های خشکسالی مانند تداوم، شدت و بزرگی خشکسالی، شاخص های متعددی در دهه های اخیر توسعه پیدا نموده اند. یکی از محدودیت های شاخص های رایج مانند شاخص بارندگی استاندارد شده (spi) 1 عدم لحاظ بیلان آب براساس میزان تبخیر و تعرّق می باشد. شاخص بارش- تبخیر و تعرّق استاندارد شده (spei) 2 براساس بارش و تبخیر و تعرّق پتانسیل، بیلان آب را در محاسبه شاخص خشکسالی لحاظ می نماید. هدف از این مطالعه بررسی خشکسالی هواشناسی با استفاده از شاخص بارش-تبخیر و تعرّق استاندارد شده در 10 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در گستره اقلیم های مختلف کشور و مقایسه با شاخص بارش استاندارد شده می باشد. به این منظور داده های بارش و دمای ماهانه ایستگاه ها در بازه زمانی 1975 الی 2007 تهیه و شاخص های خشکسالی محاسبه گردید. مقایسه براساس مقادیر شاخص ها و رده های خشکسالی انجام شد. نتایج نشان داد شاخص بارش استاندارد شده و شاخص بارش-تبخیر و تعرّق استاندارد شده دارای همبستگی معنی دار بوده اما شاخص بارش تبخیر و تعرّق استاندارد شده پاسخ سریع تری نسبت به خشکسالی داشته است. هم چنین با افزایش مقیاس زمانی تداوم خشکسالی افزایش می یابد. با توجه به اهمیت تبخیر و تعرّق در بیلان آب در مناطق خشک و نیمه خشک، شاخص بارش-تبخیر و تعرّق استاندارد شده می تواند به عنوان شاخصی مناسب در مطالعات خشکسالی مورد استفاده قرار گیرد که مطالعات بیشتر در مقیاس های زمانی و مکانی را نیاز دارد.